- چه شکاری را ترجیح می‌دهند و از چه روش‌هایی برای شکار استفاده می‌کنند،
- از کدام روش‌های ویژه استتار برای پنهان شدن در محیط خود استفاده می‌کنند،
- چگونه تولیدمثل می‌کنند.
علاوه بر اینکه شما می‌توانید بفهمید که چگونه یوزپلنگ‌ها به این سرعت می‌دوند، همچنین می‌توانید بفهمید:
- چرا شیرهای دشت سرنگتی حدود ۷۰ درصد از توله یوزپلنگ‌ها را می‌کشند و تنها ۵ درصد آن‌ها زنده می‌مانند،
- صدای یوزپلنگ‌ها چگونه است،
- وضعیت حفاظت فعلی و برخی حقایق عجیب‌تر.
توصیف یوزپلنگ – چگونه این حیوان آفریقایی زیبا را تشخیص دهیم؟
سر، بدن، پاها و دوسوم ابتدایی دم یوزپلنگ با خال‌های سیاه پوشیده شده است. فاصله پشت گردن تا شانه‌ها در یوزپلنگ کم (کوتاه) است.
سر یوزپلنگ کوچک و گرد است، چشم‌هایش درشت هستند و یک نوار سیاه بارز مثل جریان اشک از گوشه داخلی هر چشم به گوشه لب کشیده شده است.
گوش‌هایش کوچک و گرد هستند. پاهای یوزپلنگ بلند هستند و پنجه‌هایش همیشه باز و در معرض دیده شدن هستند (برخلاف سایر گربه‌سانان).
یوزپلنگ‌ها در فاصله کوتاهی با یک شتاب انفجاری می‌توانند به سرعت ۹۰ کیلومتر در ساعت برسند.
هنگامی‌که به یک یوزپلنگ کمین کرده برای شکار در یک دشت آفریقایی نگاه می‌کنید، متوجه خواهید شد که بدن این حیوان آفریقایی برای سرعت ساخته شده است.
بدن بلند و باریک این حیوان دارای یک اسکلت کوچک و سبک است.
شاه یوزپلنگ‌ها یک نوع ژنتیکی هستند که به‌جای خال‌های سیاه، نوارهای راه‌راه دارند.
در ادامه می‌خواهیم به روش‌های شکار خاص یوزپلنگ‌ها نگاهی بیندازیم، اما ابتدا به زیستگاه آن‌ها نگاه می‌کنیم.
یوزپلنگ‌ها چه زیستگاهی را ترجیح می‌دهند؟
یوزپلنگ‌ها چمنزارهای باز و جنگل‌های ساوانا را به‌عنوان زیستگاه مورد علاقه خود ترجیح می‌دهند.
آن‌ها معمولاً از جنگل‌هایی با پوشش بوته‌ای ضخیم به‌عنوان زیستگاه دوری می‌کنند. یوزپلنگ‌ها می‌توانند مستقل از آب زندگی کنند.
یوزپلنگ‌ها چگونه با محیط خود سازگار می‌شوند؟
این حیوانات آفریقایی به سبک خاصی از شکار کردن بسیار مسلط هستند. یوزپلنگ‌ها از مکان‌های مرتفع مانند خاک‌ریزهای موریانه‌ای یا درخت‌ها به‌عنوان نقاط بهتر برای زیر نظر گرفتن شکار، استفاده می‌کنند.
یوزپلنگ‌ها از خال‌هایشان به‌عنوان یک پوشش (استتار) رنگی در هم استفاده می‌کنند. اگر پوشش امکان‌پذیر باشد، هنگام کمین کردن از آن استفاده می‌کنند. آن‌ها معمولاً حواس‌پرت‌ترین حیوان در اطراف و کنار گروه را به‌عنوان شکار انتخاب می‌کنند.
یوزپلنگ‌ها چگونه بچه به دنیا می‌آورند؟
نرها، با استفاده از بوی ادرار در گرما ماده‌ها را دنبال می‌کنند. اولین نزدیک شدن‌های آن‌ها به طرز سختی سرکوب می‌شود. در این دوران، نرها به‌شدت نشانه‌گذاری می‌کنند و در میان خود برای به دست آوردن حق جفت‌گیری، مبارزه می‌کنند.
آن‌ها همچنین تپه‌های کوچک با خاک سست را می‌خراشند و در بالای آن‌ها ادرار یا مدفوع می‌ریزند.
پس از یک تا دو هفته از چنین ابراز علاقه‌ای، یوزپلنگ ماده حاضر به قبول می‌شود و با قوز کردن در مقابل نر او را به برقراری رابطه جنسی دعوت می‌کند.
یوزپلنگ نر سوار بر پشت ماده می‌شود و او را با گاز گرفتن پشت گردنش نگه می‌دارد. جفت‌گیری در میان یوزپلنگ‌ها به اندازه سایر گربه‌سانان مکرر نیست.
دوره حاملگی یوزپلنگ ۹۰ تا ۹۵ روز است. در هر زمان از سال، یک تا شش توله متولد می‌شود.
آیا توله‌های یوزپلنگ در مقابل سایر شکارچیان آسیب‌پذیر هستند؟
در دشت سرنگتی، شیرها حدود ۷۰ درصد توله‌ها را می‌کشند و تنها ۵ درصد آن‌ها زنده می‌مانند.
توله‌ها کور و بسیار ناتوان متولد می‌شوند و توسط مادر خود با دقت پنهان می‌شوند.
توله‌ها در مقابل شکارچیان بسیار آسیب‌پذیر هستند و به کرات برای دور شدن از دست شکارچیان جابه‌جا می‌شوند. آن‌ها شکار کفتارهای خالدار و پلنگ‌ها هم هستند.
توله‌ها اولین غذای جامد خود را در حدود شش هفتگی دریافت می‌کنند و در سه ماهگی از شیر گرفته می‌شوند. در چهار تا پنج ماهگی مادرشان آن‌ها را به شکار می‌برد تا مهارت‌های شکار را تمرین کنند. در میانه شش یا هفت ماهگی آن‌ها اولین شکار خود را انجام می‌دهند.
توله‌ها در سه ماهه اول زندگی‌شان، موهایی بلند و خاکستری دارند. تصور می‌شود که این باعث می‌شود آن‌ها به اندازه کافی شبیه یک گورکن بداخلاق باشند و دیگر شکارچیان از حمله کردن به آن‌ها منصرف شوند.
طبقه‌بندی یوزپلنگ
- سلسله: جانوران
- شاخه: مهره‌داران
- رده: پستانداران
- راسته: گوشت‌خوارسانان
- خانواده (تیره): گربه‌سانان
- دسته: ثابت پنجه
بیشترین سرعت یوزپلنگ
در فوریه ۱۹۹۹، یک یوزپلنگ در آفریقای جنوبی به نام نیانا رکورد سرعت ۱۰۰ متر در ۶٫۰۸ ثانیه را به‌صورت رسمی ثبت کرد. سرعت این یوزپلنگ در ۳٫۶ ثانیه از ۰ تا ۸۰ کیلومتر در ساعت شتاب گرفت و افزایش یافت.
یوزپلنگ در حال شکار
یوزپلنگ آفریقایی برای تعقیب و گریزهای طولانی ساخته نشده است، بلکه برای سرعت‌های انفجاری کوتاه‌مدت ساخته شده است.
هر چیزی که یک سر کوچک و یک بدن باریک و یک سیستم تنفسی بسیار پیشرفته داشته باشد، به‌عنوان ماشین سرعت طبیعت شناخته می‌شود.
برای فهم اینکه چطور یوزپلنگ‌ها شکار خود را می‌گیرند، ابتدا توجه کنید که چطور بدن باریک و بلند یوزپلنگ، یک اسکلت کوچک و سبک دارد.
دم
دم به‌عنوان یک فرمان (وسیله هدایت) برای چرخش‌های سریع و حفظ تعادل عمل می‌کند. دم یوزپلنگ ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر است.
گام‌های بلند
ترقوه کوچک و استخوان‌های عمودی کوچک شانه، کمک می‌کنند تا یوزپلنگ گام‌های بلند بردارد.
ستون فقرات یوزپلنگ بسیار انعطاف‌پذیر است و به‌عنوان یک فنر برای پاهای عقبی عمل می‌کنند و کشش بیشتری را باعث می‌شوند و یوزپلنگ را قادر می‌سازد که در هر گام ۷ تا ۸ متر حرکت کند.
بینایی
نوار سیاه بارزی که مثل جریان اشک از گوشه داخلی هر چشم کشیده شده است، با جذب تابش خیره کننده خورشید، قدرت بینایی یوزپلنگ را افزایش می‌دهد.
اگر یوزپلنگ‌ها در یک گروه کار کنند، یک یوزپلنگ می‌تواند به مادر حمله کند و دیگران فرزندان را تعقیب کنند.
یوزپلنگی که می‌خواهد شکارش را به چنگ بیاورد، با یک حرکت آرام و با احتیاط شروع می‌کند.
اگر شکار او را قبل از آنکه در حدود ۱۰۰ متری شکار قرار بگیرد، ببیند، یوزپلنگ شکار را رها می‌کند، زیرا موفقیت در شکار وابسته به عنصر غافل‌گیری است.
اگر به ۱۰۰ متری شکار برسد، در این صورت یوزپلنگ سرعتش را افزایش می‌دهد.
شانس موفقیت او زمانی بالاتر می‌رود که تا کمتر از ۳۰ متر جلو برود، در حالی که شکار هنوز حضور او را درک نکرده است. سپس او به آخرین سرعت خود می‌رسد، در حالی که طعمه او هنوز تازه شروع به گام برداشتن می‌کند.
یوزپلنگ‌ها از خاک‌ریزهای مورچه‌ای به‌عنوان نقاط مهم برای زیر نظر گرفتن شکار، استفاده می‌کنند.
محدودیت‌های استقامتی
تعقیب و گریز توسط یتیمان یوزپلنگ تا ۶۰۰ متر می‌تواند ادامه داشته باشد، آن‌ها بنیه و استقامت لازم برای تعقیب و گریزهای طولانی‌تر را ندارند.
آن‌ها حداکثر سرعت خود را برای حدود ۵۰۰ متر می‌توانند حفظ کنند، پس از آن مجبورند دست از تعقیب و گریز بردارند.
پدهای پنجه و پنجه‌های خاصی که ضخیم هستند و پنجه‌های نیمه کششی، کشش زیادی ایجاد می‌کنند. سوراخ‌های بینی بزرگ و ریه‌های حجیم، باعث جذب سریع هوا می‌شوند. به این ترتیب، یوزپلنگ با یک شتاب انفجاری به حداکثر سرعت ۱۰۰ تا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت برای تعقیب و گریز می‌رسد.
زمانی که یک یوزپلنگ به آستانه تحملش نزدیک می‌شود، بزهای کوهی و گوزن‌ها به‌راحتی می‌توانند از دام او فرار کنند.
شایع‌ترین علت شکست در شکار برای یوزپلنگ‌ها این است که شکار آن‌ها را قبل از سرعت گرفتن می‌بیند. یوزپلنگ با یک یا هر دو پنجه جلویی‌اش به شکار پشت پا می‌زند.
هنگامی‌که طعمه تعادلش را از دست داد، یوزپلنگ این فرصت را پیدا می‌کند تا گلوی شکار را بگیرد. سپس با فشار دادن پایین گردن، آن را خفه خواهد کرد.
در مقایسه با سایر گربه‌سانان، دندان‌های یوزپلنگ‌ها کوتاه‌تر از آن هستند که بتوانند با گاز گرفتن شکار را بکشند.
اگر پناهگاهی در اطراف وجود داشته باشد، یوزپلنگ شکار خود را به آن جا می‌برد تا توجه سایر گوشت‌خواران و کرکس‌ها را جلب نکند.
یوزپلنگ‌ها چه حیواناتی را شکار می‌کنند؟
این حیوانات آفریقایی با دندان‌ها و جمجمه سبک وزنش حتی گاز گرفتن پوست و لاشه بزها و گوزن‌های کوچک هم برایش دشوار است؛ بنابراین معمولاً از کشاله ران که پوست نازکی دارد، شروع به تغذیه می‌کند.
او شروع به خوردن گوشت از یک ران، سپس شکم، ران دیگر و در نهایت پاهای جلویی می‌کند. آن‌ها پوست و روده شکار خود را نمی‌خورند و فقط می‌توانند استخوان‌های کوچک را بجوند.
یوزپلنگ‌ها بسیار وابسته به گوشت در رژیم غذایی‌شان هستند.
در پارک ملی کروگر، یوزپلنگ‌ها ۱۴ درصد از کشته‌های خود را برای کفتارهای خالدار رها می‌کنند. کفتارهای خالدار، پلنگ‌ها و حتی گرازهای وحشی آفریقایی، شکار کشته شده آن‌ها را می‌دزدند.
کرکس‌ها نه تنها به خودی خود رقیب به حساب می‌آیند، بلکه باعث جلب توجه کفتارهای خالدار و سایرین هم می‌شوند. یوزپلنگ‌ها به‌سرعت شکار خود را می‌خورند، قبل از اینکه توسط دیگران دزدیده شود.
سبک وزنی و دندان‌های کوچک آن‌ها را در مقابل حملات سایر شکارچیان آسیب‌پذیر می‌کند.
شکار مورد علاقه یوزپلنگ‌ها چیست؟
شکار مورد علاقه یوزپلنگ بزها و گوزن‌های کوچک است، مانند:
- غزال،
- آهو،
- ایمپالا (نوعی آهو)،
- فرزندان گونه‌های بزرگتر.
آن‌ها همچنین پستانداران کوچک‌تر را هم شکار می‌کنند، مانند:
- خرگوش،
- خارپشت،
- جوندگان،
- پرندگان زمینی.
شکار حیوانات بزرگتر مانند کل‌های یال‌دار یک‌ساله (نوعی بز یا گاو وحشی)، کودو (نوعی بز وحشی)، کل آب دوست (نوعی بز کوهی بزرگ)، تنها زمانی موفقیت‌آمیز است که گروهی از یوزپلنگ‌ها برای شکار با هم همکاری کنند. در کالاهاری، ۸۷ درصد کشته‌ها غزال‌ها هستند.
در پارک ملی کروگر غذای آن‌ها به شرح زیر است:
- ۴۴ درصد ایمپلا (نوعی آهو)
- ۱۳ درصد غزال کوچک آفریقایی معروف و
- ۱۳ درصد آهو.
در پارک ملی اتوشا ۹۷ درصد از رژیم غذایی آن‌ها از غزال‌ها تشکیل شده است. آن‌ها معمولاً در باقیمانده غذای سایر حیوانات به دنبال غذا نمی‌روند.
صدای یوزپلنگ‌ها چگونه است؟
یوزپلنگ‌ها برای برقراری ارتباط و احوال‌پرسی از صدایی شبیه جیک‌جیک گنجشک استفاده می‌کنند. آن‌ها برای ابراز رضایت صدای خرخر بلندی در می‌آورند.
هنگامی‌که تهدید می‌شوند، خرناس‌ها و غرش‌های بلندی ایجاد می‌کنند و معمولاً هم‌زمان با پنجه‌های جلویی‌شان به زمین ضربه می‌زنند.
آیا این حیوانات آفریقایی بسیار اجتماعی هستند؟
ماده‌های بالغ معمولاً منزوی هستند، اما توله‌های آن‌ها تا ۱۸ ماهگی با آن‌ها می‌مانند.
نرها اغلب در گروه‌های کوچک و باثبات زندگی می‌کنند که ائتلاف نامیده می‌شوند. ائتلاف یوزپلنگ‌ها شامل برادرانی است که در یک زایمان متولد شده‌اند.
شواهد نشان می‌دهد که نرها امید اندکی برای ایجاد یک قلمرو دارند، اما در ائتلاف‌ها شانس خوبی برای داشتن یک محدوده (مرغزار) امن دارند.
این گروه کوچک برای زندگی و شکار با هم هستند. آن‌ها یک منطقه بزرگ را در اختیار می‌گیرند که ممکن است سرزمین چند ماده دیگر هم باشد. بعضی از نرها به مدت ۴ تا ۶ سال از سرزمینشان حفاظت می‌کنند.
ائتلاف‌ها در ایجاد و نگهداری سرزمین بیشتر از نرهای تنها موفق هستند. سرزمین یوزپلنگ‌ها با پخش ادرار نشانه‌گذاری می‌شود. اگر عمر علامت‌ها بیش از یک یا دو روز باشد، مزاحمان به آن‌ها توجه نمی‌کنند و بنابراین بعضی از نواحی به‌صورت اشتراکی استفاده می‌شوند.
متجاوزان دستگیر شده به‌شدت مورد حمله قرار گرفته و گاهی اوقات کشته می‌شوند. سنگ‌های بزرگ و درختان مکان‌های متداولی برای نشانه‌گذاری به‌حساب می‌آیند.
منبع: چطورپدیا